Ik heb me al een lange tijd afgevraagd welk eitje je nu het beste eet als je goed wil doen voor het milieu en ook voor de dieren. Ik ben op onderzoek gegaan en heb gesproken met enkele kippenboeren, een biologe en mensen van de Ilvo. Qua diervriendelijkheid is het absoluut heel duidelijk, maar het is en blijft een moeilijke kwestie kijkend naar de milieuaspecten. Ik geef je graag mijn visie hierover om je wat duidelijkheid te scheppen en jou een goede keuze te laten maken op basis van jouw belangrijke waarden.
Op gezondheidsvlak moet je niet kijken. Op sommige punten scoren bio-eitjes beter, op andere punten scharrel. Qua vitamines of voedingswaarden hoef je eigenlijk niet uit te zoeken wa tnu het beste is, want de verschillen zijn vaak miniem.
Je hebt allereerst in België 3 soorten eieren. Je hebt scharreleieren, eieren van kippen uit vrije uitloop en biologische eieren. Bij scharreleieren hebben de kippen enkel ruimte om in te scharrelen en dus heel weinig bewegingsruimte. Bovendien zien ze het daglicht nooit. Kippen uit vrije uitloop krijgen dagelijks het daglicht te zien en mogen dus naast binnen ook af en toe buiten vertoeven. Ze leven zowel binnen als buiten, maar met veel kippen op 1 kleine ruimte (+-9 kippen op 1m2). Als laatste komen de bio eieren van kippen die dagelijks buiten zitten en elk voldoende ruimte krijgen (+- 7 kippen op 1 m2). Vroeger bestond ook eieren van kooikippen, maar deze worden niet meer verkocht in België. Gelukkig want deze kippen worden het minst diervriendelijk gehouden (veel kippen in een kooi en allemaal op elkaar gestapeld).
Als we kijken naar het milieu en welke eieren dus het minst belastend zijn voor het milieu, dan zijn veel meningen verdeeld. Elke manier heeft voor het milieu voordelen en nadelen: op sommige punten scoren scharreleieren het beste (minste fijnstof en landgebruik) en op andere biologisch (meeste biodiversiteit en een gezonde bodem). Eieren van kippen uit vrije uitloop zitten ergens tussenin op deze punten. Dat alles maakt de afweging lastig. Er is vooral een discussie over de beschikbare oppervlakte in België. Hoe meer plaats kippen nodig hebben, hoe meer plaats we zo logischerwijze dienen te geven en helaas is die plaats er niet. Een scharrelei komt van scharrelkippen die in een scharrelstal continu eieren leggen. Zij nemen dus qua oppervlakte het minste plaats in. Ze leggen bovendien veel eieren en stoten minder slechte stoffen uit (amoniak in de uitwerpselen bijvoorbeeld) omdat ze binnengehouden worden. MAAR deze positieve kant wordt dan alweer volledig neergehaald door een andere reden. Veel kippen krijgen soja. Dat komt vaak uit de tropen waar het ten koste kan zijn gegaan van tropisch bos. Biologische kippen krijgen minder of geen soja uit de tropen en meer voer uit de regio of RTRS soja. Dat heeft allerlei voordelen: er hoeven geen tropische bossen gekapt te worden en water en mest voor de grond komt uit de regio. Daardoor wordt de bodem aan de andere kant van de wereld niet uitgeput om onze biologische kippen van voer te voorzien, én kunnen wij onze mest gebruiken op de akkers waar het voer geteeld wordt (dus: minder mestoverschot). Voor het voer van biologische kippen worden bovendien geen kunstmest en synthetische bestrijdingsmiddelen gebruikt. Biologische landbouw zorgt voor een beter landschap, meer biodiversiteit en een betere bodem. Europa zoekt wel al naar alternatieven om ook bij ons eiwitrijke voeding te kweken. Ook zijn ze aan het bekijken of kippen misschien niet best gewoon insecten kunnen eten.
Daarnaast wordt ook vaak beweert dat witte eieren milieuvriendelijker zijn dan bruine. Er is een onderzoek naar gedaan (Molnar 2017) wat de volgende resultaten gaf: witte leghennen zijn effectief duurzamer dan bruine leghennen. Witte leghennen nemen tijdens de productiefase minder voeder op dan bruine leghennen. Ze produceren lichtere eieren, maar leggen wel meer eieren waardoor ze een hogere eimassa bekomen.
Als we dan kijken naar de diervriendelijkheid, dan is er een veel duidelijker verschil dat niet te ontkennen valt. Vind je dierenwelzijn belangrijk, dan neem je in de winkel best bio eieren van een herkend bio merk (het groene blaadje). Hier een lijst met herkende keurmerken. Deze kippen krijgen ruimte en daglicht en krijgen vaak bio voedsel. Daarbovenop kunnen ze een stofbad buiten nemen en hebben ze “aangenamere” leefomstandigheden. Vind je in de winkel biologische eieren die daarbovenop nog eens wit van kleur zijn. Dan heb je eigenlijk een goede match tussen milieuvriendelijkheid en dierenwelzijn. Deze eitjes komen van kippen die duurzamer zijn zoals hierboven gezegd (helaas vind je moeilijker witte eitjes en zeker als ze ook nog eens bio moeten zijn). Kippen met vrije uitloop komen qua dierenwelzijn op de tweede plaats. Ze leven binnen en buiten, maar nog wel dicht op elkaar. Eieren van scharrelkippen zijn het minste diervriendelijk. Al heb je in Belgïe wel al kippenhouders die de kippen een zit stok geven en zelfs ook af en toe eens buiten laten. Helaas zijn deze kippenhouders heel beperkt. De kippen worden gebruikt als legfabriekjes en hebben weinig beweegruimte.
Daarnaast kan je uiteraard ook besluiten om zelf kippen te houden! De diertjes zijn heel fijn om in je tuin te hebben en bezorgen je (meestal) dagelijks verse eitjes. Je kan voedselresten bij hen kwijt en ze zijn relatief goedkoop in aankoop en onderhoud. Bovendien weet je op deze manier ook perfect hoe de diertjes verzorgd worden en wat ze krijgen van eten. Geef ze een mix van graan, schillen en bladeren van groenten en fruit, brood, restjes van bereid plantaardig voedsel: gestoofde groenten, gekookte aardappelen, frietjes, rijst, deegwaren, resten van soep, pitten van tomaten, courgettes en meloenen… Voor hun calciumbehoud kan je best oo de schalen van de eieren vermalen in hun voedsel. Hierdoor blijft hun bottengestel sterk! Wil je zelf witte kippen aankopen? De kleur van de veren bepaald vaak ook de kleur van het ei, maar je kijkt ook best naar de oorlellen van de kip. Witte veren wijzen meestal op witte eieren en donkere veren op bruine eieren. Er zijn utizonderingen dus wil je absoluut zeker zijn dat je witte eitjes hebt? Als de oorlellen van de kip wit zijn, dan heb je gegarandeerd witte eitjes!
Sta je in de winkel en is het niet duidelijk welk ei nu wat is? Doe het doosje even open en kijk naar de code die erop staat; 0 = biologisch, 1 = vrije uitloop, 2 = scharrel en 3 = kooi (komt niet meer in België voor).
Je kan ook af en toe kiezen om in recepten zoals baksels de eieren te vervangen door een veganistische oplossing. Dit doe je makkelijk door lijnzaad te mengen met water: 1 eetlepel lijnzaad + 3 eetlepels water.
Stamp de hele lijnzaad in een vijzel fijn en meng vervolgens het water toe en roer dit goed door elkaar. Laat het nu zo’n 5 minuten staan voor gebruik en voeg het mengsel in het recept toe waar je normaal de eieren zou toevoegen. Bestaat het recept uit 3 eieren? Verdrievoudig dan het recept. Zo makkelijk is het! Lijnzaad kun je tegenwoordig in de meeste supermarkten en drogisterijen vinden.
Ten slotte heb je ook nog de keuze om bij de plaatselijke boer je eieren te gaan halen. Deze boeren werken kleinschalig en vaak met vrije uitloop of (eigen gecreëerd) biosysteem. Je kan hen steeds vragen op welke wijze ze werken om zeker te zijn of zelf vragen eens een kijkje te mogen nemen. Als je daarenboven ook nog eens te voet of met de fiets ernaartoe kan gaan, bespaar je een autorit en doe je goed aan het milieu. Heeft die boer dan ook nog eens witte eitjes, ja dan zit je helemaal goed!
Concluderend kan ik dus zeggen dat er een grote kloof bestaat tussen milieuvriendelijkheid en diervriendelijk als het gaat om de eieren. Als je diervriendelijkheid heel belangrijk vindt, dan ga je voor je eigen kippen en/of bio eieren van de plaatselijke boer of uit de winkel. Vind je milieu belangrijk, dan ga je best voor een mix van de keuzes om zo de voor- en nadelen te spreiden. Ikzelf ga steeds voor een combinatie tussen milieu en diervriendelijkheid. Ik krijg vaak eitjes van mijn tante of van buren, als ik er zelf koop ga ik 60% voor bio en 40% voor vrije uitloop. Daarnaast ga ik heel vaak met de fiets naar de winkel en spaar zo een autorit uit. Ik voel me daar goed bij, waar voel jij je goed bij?
